Mastri e discepoli nella prima metà del Seicento

Mastri e discepoli

Maestranze calabresi in una foto degli inizi del Novecento (da Sguardo e Memoria, 1989).

Vengono riportati due contratti di lavoro, rogati a Cutro nei primi giorni del maggio 1639, tra il mastro sellaio Placito Perna di Messina e due giovani, il cutrese Giovanni Domenico La Motta ed Antonino Milione, quest’ultimo ammogliato e residente in Cutro ma nativo di Arena.

I discepoli mettono il loro lavoro a servizio del Perna e vanno ad abitare con lui per imparare ad esercitare l’arte di cucire e confezionare selle e questo per la durata di sei anni. Durante tutto questo tempo i discepoli si impegnano ad abitare, lavorare e comportarsi onestamente col mastro, a ubbidire agli ordini e comandi e applicarsi operosamente nelle ore consuete e debite di giorno e di notte. Si impegnano a non frodare, derubare o ingannare il mastro sellaio a vigilare e a metterlo in guardia ed a impedire che altri danneggino la selleria e inoltre si impegnano a non assentarsi per nessun motivo dal lavoro pena il pagamento di un tari per ogni giorno che mancheranno.

Il mastro promette di fornire vitto ed alloggio per tutto il tempo stabilito e vestiti e calzature adeguate alle loro necessità e condizioni sociali. Ad istruirli e insegnar loro tutti i segreti dell’arte di cui è a conoscenza.

Permette inoltre al discepolo coniugato di portare con sé la moglie alla quale pure assicura vitto ed alloggio, vestiti e calzature per tutto il tempo della permanenza nella sua casa. Inoltre si impegna di farle fare a sue spese o di comprarle anche una gonnella di tarantola.

I discepoli si impegnano a rimanere col mastro ed a osservare correttamente e diligentemente il contratto, eccetto che nel caso in cui il Perna non decida di andarsene da Cutro o dal Marchesato. Se ciò dovesse avvenire essi saranno liberi di decidere se seguirlo o no.

“Die sexto mensis May 1639 Cutri.

In n.ri p.ntia constitutus Joannes Dominicus La Motta huius terrae Cutri sponte. sicut ad conventionem devenit cum Magistro Placito Perna de civitate Messanae ibidem presente. Locavit opera et servitia eius personae seque ipsum posuit ad standum et habitandum pro discipulo cum dicto m.ro Placito ad discendum et operandum artem suendi et conficiendi aphippius et hoc durante tempore annorum sex ab hodie durante quo tempore p.tus Jo. Dominicus promisit et se obligavit perseverare et continue morari cum dicto Placito usque ad dictum terminum annorum sex et omnia et singula iusta, licita et honesta facere, quod m.r Placitus circa exercitium et artem p.ttam eidem Jo. Dom. precipiet, et fuerint fiendam fideliter et studiose noctuque diuque horis consuetis et debitis et a servitiis p.ttis inlicentiatus non discedere aliqua ratione occasione vel causa etiam si allegaret nolle stare ad servitio p.tto nec in bonis d.ti m.ri Placiti committere dolum, furtum, fraudem seu rapinam nec committenti assistere vel consentire sed quamcitius poterit et sciverit id eidem m.ro Placito manifestare et in casu quo ipse Jo. Dominicus inlicentiatus discederet quacumque de causa a servitiis et exercitiis p.ttis promisit et se sollemniter obligavit integre eidem mag.ro Placito reficere per omnia et singula damna ad ratione tt.ri unius pro quolibet die quo ipse Jo. Dominicus vacaverit a servitiis et exercitio p.ttis quia sic fuit expresse conventum inter ipsos.

Et versa vice d. m.r Placitus sponte coram nobis promisit dictum Jo. Dominicum in eius domo et lecto ad dormiendum tenere ipsum pascere et nutrire durante tempore predicto annorum sex eiq. vestimenta et calciamenta facere secundum eius conditione ac etiam ipsum instruere et docere artem p.ttam nottuque diuque proposse suo in pace. quia sic.

Et cum infratt. pacto et conditione apposito in principio medio et fine et quolibet parte p.ntis contractus in vulgari semel descripta ad requisitione ipsarum presentium pro clariori facti intelligentia.

“che il detto Gio. Dominico intanto sia obligato servire a detto Placito, suo maestro, et assistere a detta Arte di sellaro in quanto che loro staranno et habiteranno in questa terra di Cutro et dentro il Marchesato verum volendo il d.o Placito andare a faticare fuore di d.o Marchesato in tal caso esso Gio. Domenico non sia obligato andarci, ma sia a sua elettione ne possa essere astretto in modo alcuno, quia sic fuit pattuitum et expresse conventum inter partes ipsas …”.

“Die sexto mens. May 1639. Cutri.

In n.ri p.ntia constitutus Placitus Perna de civitate Messane Mag.r Aephippiarius agens ad infratta omnia prose suisq. heredibus et success.bus .Ex una parte.

Et Antoninus Milione de terra Arenae agens simil.r ad infratta omnia prose suisq. heredibus et successoribus. Parte ex altera.

Praefatus vero Antoninus sicut ad conventionem devenit cum d.o Placito sponte. Locavit opera et servitia eius personae seque ipsum posuit ad standum et habitandum pro discipulo cum dicto m.ro discipulo cum dicto m.ro Placito ad discendum et operandum artem svendi et conficiendi ephippius hinc ad annos sex prox. futuros ab hodie numerandos. Durante quo tempore praefatus Antoninus promisit perseverare et continue morari cum dicto Placito usque ad dictum terminum annorum sex et omnia et singula iusta licita et honesta facere quae d. m.r Placitus in arte ex exercitiis p.tto eidem Antonino precipiet et fuerint facienda fideliter et studiose noctuque diuque horis consuetis et debitis, et a servitiis p.ttis inlicentiatus non discedere aliqua ratione occasione vel causa, etiam si allegaret nolle stare ad servitia praeditta nec in bonis d.ti m.ri Placiti committere dolum, furtum, fraudem seu rapinam nec committenti assistere vel consentire sed quamcitius poterit et scire sit id eidem m.ro Placito manifestare. Et in casu quo d. Antoninus inlicentiatus discederet quacumque de causa a servitiis et exercitiis p.ttis promisit et se sollemniter obligavit integre eidem magistro Placito reficere omnia et singula damna ad ratione tt.ri unius pro quolibet die quo ipse Antonius vacaverit a servitiis p.ttis quia sic.

Et de converso d. Placitus sponte coram nobis promisit dictum Antonium in eius domo tenere ipsumque cum eius uxore pascere et nutrire durante dicto tempore annorum sex eique vestimenta et calciamenta facere secundum eius contitione ipsum instruere et docere bona fide et fideliter artem predictam noctuque diuque pro posse suo et ultra p.tta promisit de eius propria pecunia infra dictum tempus facere et emere gonnellam unam tarantolae uxori d.ti Antonini in pace quia sic.

Et cum infratto pacto et conditione apposita in principio, medio et fine et quolibet parte p.ntis contrattus in vulgari sermone descripta ad requisitione ipsar. partium “che il detto Antonino intanto sia obligato servire a d.o Placito, suo maestro, et assistere a detta arte di sellaro in quanto che staranno et habitaranno in questa terra di Cutro et Marchesato. Verum volendo detto Placito andare a faticare fuore di detta Terra et Marchesato il d.o Antonino non sia obligato andare, ma sia a sua elettione, ne lo possa astringere in modo alcuno …”.[i]

 

***

 

Il 10 novembre 1577 nella terra di Cutro.

Contratto tra l’onorabile Tullius Sicilianus della città di Santa Severina, mastro fabbricatore, e l’onorabile Antonellus de Meleta de Strongolo “se esse maiorem quattordecim annis licet seu minor decem octo” discepolo senza padre.

Le due parti si accordarono che Antonello doveva rimanere e stare con detto Tullius “ut discipulus et ad eius servicia omnia tam in domo quam extra domum licita et honestratarum cum omni obedientia et fidelitate quibus convenit hinc in antra per spacium quinque annorum ut discepolus ipsius Tullii magistri fabricatoris et sic promisit cum iuramento tactis scripturis corporaliter et vice versa ipse Tullius promisit durante ditto tempore prestare et dare eidem eius discipulo victum et vestitum necessarium et opportunum tam subucula zupponi calza et palei et omnium necessariorum cum omni … et convenientia taliter quod in fine ditti temporis sit … Ditti artis in quanto ad ipso spectat et pertinet et si infra tempus … a dittis serviciis et obedientia liceat ditto magistro tullio autoritate propria capis et apprender eundem in omni loco et cogi et compelli pro ditto servicio ex quo sic / convenerunt … liceat causa discendi cum causa aliquando … et infine dare eidem discipulo ipse magister tanto li ferra di taglio come di fabrica et vestito di yefuni et con calci de tarantola talche vidi esca vestito honorabilmente.”[ii]

Note

[i] ASCZ, Busta 174, anno 1639, ff. 44-46.

[ii] ASCZ, Not. Lorenzo Quiercio Busta 13, f. 73.


Creato il 13 Marzo 2015. Ultima modifica: 11 Aprile 2021.

Lascia un commento

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato.

*